
Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, ai trong chúng ta cũng khao khát sự bình yên và ổn định nội tâm. Tuy nhiên, sự bình yên ấy dường như là một khoảnh khắc xa xỉ, thoáng qua rồi biến mất. Triết lý Khắc kỷ cổ đại mang đến một câu trả lời sâu sắc: sự bình yên không đến từ việc thay đổi hoàn cảnh bên ngoài, mà đến từ việc làm chủ lăng kính mà qua đó ta nhìn nhận thế giới. Cùng Eduz khám phá sức mạnh của phán đoán để tìm thấy sự an nhiên đích thực ngay trong tâm bão.
1. Tiếng vọng từ Epictetus: Thiện & Ác nằm ở sự lựa chọn của chúng ta
“Bản chất của cái thiện là một kiểu lựa chọn hợp lý nhất định; cũng như bản chất của cái ác là một kiểu lựa chọn hợp lý khác. Thế còn những biểu hiện bên ngoài thì sao? Chúng chỉ là tác nhân ban đầu cho sự lựa chọn hợp lý của chúng ta, thứ tìm thấy bản chất thiện hay ác là khi thực hiện chính hành động đó. Làm thế nào để chúng tìm ra được tính thiện? Không phải bằng việc chú tâm vào các tác nhân đó! Vì nếu những phán đoán về tác nhân là đúng đắn thì lựa chọn của chúng ta là lựa chọn tốt, nhưng nếu những phán đoán đó bị vặn vẹo, thì những lựa chọn của chúng ta trở thành xấu xa.”
- EPICTETUS, DISCOURSES, 1.29.1–3
Phân tích ý nghĩa:
Qua trích dẫn trên, Epictetus khẳng định một chân lý đầy sức mạnh: các sự kiện bên ngoài (mất việc, kẹt xe, lời chỉ trích...) vốn dĩ không "tốt" hay "xấu". Chúng chỉ là những dữ kiện thô. "Thiện" hay "ác", "tốt" hay "xấu" thực sự nằm ở cách chúng ta lựa chọn phản ứng với những sự kiện đó.
Nói cách khác, chất lượng cuộc sống của chúng ta không được quyết định bởi những gì xảy đến, mà bởi chất lượng của những phán đoán mà chúng ta đưa ra. Một phán đoán đúng đắn, hợp lý sẽ dẫn đến lựa chọn tốt đẹp và sự bình thản. Ngược lại, một phán đoán lệch lạc, bị cảm xúc tiêu cực chi phối sẽ dẫn đến lựa chọn sai lầm và sự khổ đau.
2. Bí quyết của người khắc kỷ: Tìm bình yên trong bão tố
Vậy làm thế nào để đạt được trạng thái ổn định, bình thản (eustatheia) mà các nhà Khắc kỷ theo đuổi? Câu trả lời không nằm ở việc trốn chạy khỏi thế giới hay loại bỏ những yếu tố gây xao lãng. Đó là một mục tiêu phi thực tế.
Thay vào đó, bí quyết nằm ở việc sử dụng lý trí để sàng lọc thế giới bên ngoài. Hãy hình dung lý trí của bạn là một bộ lọc thông minh. Những sự kiện hỗn loạn, choáng ngợp của cuộc sống đi qua bộ lọc này và được sắp xếp lại một cách trật tự, rõ ràng.
Khi lý trí và phán đoán của bạn sáng suốt: Bạn có thể nhìn thấu bản chất của sự việc, không bị cảm xúc nhất thời đánh lừa. Bạn bình tĩnh đối diện và đưa ra giải pháp.
Khi lý trí bị che mờ, phán đoán lệch lạc: Mọi thứ trở nên méo mó. Một lời góp ý nhỏ cũng có thể bị diễn giải thành sự công kích. Một thử thách nhỏ cũng có thể bị xem là thảm họa. Khi đó, bạn đánh mất sự ổn định và bị cuốn vào vòng xoáy của lo âu, vội vã.
Vì vậy, nếu bạn muốn sự ổn định và sáng suốt, con đường duy nhất và hiệu quả nhất chính là rèn luyện khả năng phán đoán của mình.
3. Rèn luyện phán đoán - kim chỉ nam cho hạnh phúc cùng EDUZ
Suy cho cùng, sự bình yên và hạnh phúc không phải là một món quà may mắn từ bên ngoài, mà là một kỹ năng được vun đắp từ bên trong. Kỹ năng quan trọng nhất chính là phán đoán đúng đắn.
Hiểu được triết lý này là bước đầu tiên, nhưng biến nó thành một phần của bản thân đòi hỏi sự học hỏi và rèn luyện không ngừng. Đây chính là hành trình mà EDUZ mong muốn được đồng hành cùng bạn. Với những kiến thức được chắt lọc và các công cụ học tập hiệu quả, EDUZ không chỉ giúp bạn tiếp thu tri thức mà còn trang bị cho bạn năng lực tư duy, phân tích và đưa ra những phán đoán sáng suốt trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Hãy bắt đầu hành trình làm chủ phán đoán của bạn ngay hôm nay, vì đó chính là con đường ngắn nhất dẫn đến một cuộc đời tự chủ, bình yên và hạnh phúc.