Say nóng (lả nhiệt) là tình trạng thường gặp trong những ngày nắng nóng gay gắt, khi cơ thể không thể điều hòa nhiệt độ hiệu quả. Hiện tượng này có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu, và nếu không được xử lý kịp thời, có nguy cơ dẫn đến đột quỵ, tổn thương nội tạng, di chứng thần kinh, hoặc tử vong.
1. Dấu hiệu đặc trưng

- Sốt cao trên 40°C: Cơ thể không tự hạ nhiệt, nguy cơ tổn thương não, tim.
- Da nóng, khô, ửng đỏ: Mất khả năng tiết mồ hôi, dấu hiệu mất nước nghiêm trọng.
- Mạch đập nhanh: Tim hoạt động quá mức để tản nhiệt, dễ gây rối loạn tim mạch.
- Chóng mặt, choáng váng: Não thiếu oxy, mất thăng bằng, dễ ngất xỉu.
- Buồn nôn, ói mửa: Rối loạn tiêu hóa do mất nước và điện giải.
- Thở nhanh: Cơ thể cố gắng hạ nhiệt nhưng có thể làm mất nước nhiều hơn.
- Lú lẫn, kích động, nói lắp: Não bị ảnh hưởng, có thể dẫn đến hôn mê.
- Yếu cơ, chuột rút: Mất điện giải làm rối loạn co bóp cơ, gây đau đớn.
2. Nguyên nhân say nóng
Tác nhân môi trường:
Nhiệt độ cao, môi trường nóng bức, ít lưu thông không khí, hoặc tiếp xúc với nguồn nhiệt lớn.Mất nước:
Cơ thể mất nước do mồ hôi tiết nhiều nhưng không bù đủ; độ ẩm cao làm giảm khả năng tự làm mát.Hoạt động thể lực quá sức:
Tham gia thể thao cường độ cao hoặc lao động nặng trong thời gian dài.Phản ứng sinh lý:
Mạch máu giãn nở và tăng tiết mồ hôi để tỏa nhiệt. Nếu cơ chế này không đủ, sẽ gây rối loạn sinh hóa.Yếu tố cá nhân:
Người lao động ngoài trời, trẻ em, người cao tuổi, người béo phì, hoặc mắc bệnh nội tiết có khả năng điều hòa nhiệt kém.
3. Các bước và mục tiêu sơ cứu
Mục tiêu của bạn khi sơ cứu
- Cung cấp môi trường mát mẻ để trẻ giảm nhiệt độ cơ thể.
- Bù đắp nước và muối đã mất.
- Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn như nhịp thở, mạch và mức độ phản ứng của trẻ.
Lưu ý: Theo dõi nhịp thở, mạch, mức độ phản ứng và nhiệt độ. Nếu tình trạng xấu đi, gọi ngay số cấp cứu 115.
4. Lưu ý
- Không cho trẻ uống nước lạnh ngay: Chỉ cho trẻ uống nước mát hoặc nước ở nhiệt độ phòng.
- Tránh để trẻ di chuyển: Hạn chế trẻ hoạt động thể chất và yêu cầu trẻ nằm nghỉ ngơi.
- Bổ sung dung dịch điện giải: Uống oresol hoặc nước uống thể thao đẳng trương để bù nước và muối.
- Theo dõi tình trạng: Kiểm tra nhịp thở, mạch, và phản ứng của trẻ. Gọi cấp cứu nếu tình trạng xấu đi.
- Đảm bảo môi trường mát mẻ: Đưa trẻ vào bóng râm hoặc nơi mát mẻ, giữ trẻ yên tĩnh.
Nếu trẻ bất tỉnh hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, gọi ngay số cấp cứu 115.