
Lần đầu sử dụng một công cụ AI mới như DeepSeek, tôi từng cảm thấy vừa háo hức vừa lúng túng: nên gõ gì trước, cần trình bày thế nào, liệu có khác gì Google hay ChatGPT không? Sau nhiều lần thực hành, tôi nhận ra rằng DeepSeek có cách “giao tiếp” rất riêng – nếu đặt câu hỏi thông minh, bạn sẽ nhận được câu trả lời cực kỳ giá trị. Ngược lại, nếu hỏi sai cách, kết quả dễ mơ hồ và mất thời gian.
Bài viết này sẽ chia sẻ từng bước tạo truy vấn đầu tiên trong DeepSeek, kèm ví dụ thực tế và những lỗi người mới thường mắc phải, để bạn có thể bắt đầu một cách tự tin.
1. Xác định mục tiêu rõ ràng trước khi truy vấn

Khi học cách dùng DeepSeek, tôi nhận ra việc “biết mình muốn gì” quan trọng hơn cả. Bạn hãy xác định trước:
Bạn cần thông tin khái quát hay phân tích chuyên sâu?
Bạn muốn kết quả phục vụ học tập, nghiên cứu hay viết nội dung sáng tạo?
Bạn mong đợi câu trả lời ngắn gọn, hay một lộ trình dài hạn?
Ví dụ: thay vì gõ “học AI như thế nào”, hãy cụ thể hơn: “Lộ trình 6 tháng học AI cho sinh viên ngành CNTT, bắt đầu từ Python và Machine Learning cơ bản.”
2. Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên, cụ thể và giàu ngữ cảnh

DeepSeek mạnh ở khả năng hiểu ngôn ngữ tự nhiên, không cần từ khóa khô khan như Google. Tuy nhiên, bạn càng đưa thêm ngữ cảnh, kết quả càng chính xác.
Ví dụ:
❌ Truy vấn mơ hồ: “Cách viết luận văn.”
✅ Truy vấn hiệu quả: “Hướng dẫn viết luận văn 50 trang ngành Quản trị Kinh doanh, gồm 3 chương, có ví dụ thực tế và tài liệu tham khảo.”
3. Chia nhỏ truy vấn để dễ tiêu hóa thông tin

DeepSeek không chỉ trả lời, mà còn có khả năng phân mảnh kiến thức. Nếu bạn hỏi một chủ đề phức tạp, hãy tách nó ra thành nhiều bước:
Truy vấn về khái niệm cơ bản.
Xin ví dụ minh họa đơn giản.
Hỏi tiếp về ứng dụng thực tế.
Yêu cầu đề xuất tài liệu tham khảo.
Đây là cách tôi đã dùng khi nghiên cứu về “Blockchain trong giáo dục”. Bằng cách chia nhỏ, tôi vừa hiểu nguyên lý, vừa có được ví dụ case study, vừa tìm thêm được sách và bài báo uy tín.
4. Tương tác liên tục thay vì dừng lại ở câu hỏi đầu

Một trong những sai lầm lớn nhất của người mới là hỏi một lần rồi thôi. Thực tế, DeepSeek hoạt động hiệu quả khi bạn trao đổi nhiều vòng:
Đặt câu hỏi chính → nhận câu trả lời.
Tiếp tục yêu cầu mở rộng, ví dụ: “Giải thích kỹ hơn bằng sơ đồ” hoặc “Cho tôi thêm ví dụ trong lĩnh vực Marketing.”
Điều chỉnh truy vấn để đào sâu đúng trọng tâm bạn cần.
Nghĩ DeepSeek như một “gia sư AI” thay vì một công cụ tìm kiếm một chiều, bạn sẽ tận dụng tối đa giá trị của nó.
5. Những sai lầm phổ biến của người mới cần tránh

Trong quá trình chia sẻ DeepSeek cho bạn bè, tôi thấy nhiều lỗi lặp đi lặp lại:
Đặt câu hỏi quá chung chung → trả lời dài nhưng không trúng ý.
Dồn quá nhiều ý vào một truy vấn → câu trả lời khó theo dõi, thiếu mạch lạc.
Không kiểm chứng thông tin → dù DeepSeek thông minh, nhưng vẫn cần đối chiếu với tài liệu học thuật, sách hoặc báo cáo gốc.
Thiếu kiên nhẫn → bỏ cuộc sau vài lần chưa ra kết quả như mong muốn.
6. Checklist nhanh cho người mới bắt đầu với DeepSeek

Để bạn dễ áp dụng ngay, dưới đây là checklist 5 bước mỗi khi tạo truy vấn:
Xác định mục tiêu rõ ràng.
Viết truy vấn cụ thể, có ngữ cảnh.
Chia nhỏ chủ đề nếu phức tạp.
Hỏi – phản hồi – đào sâu nhiều vòng.
Kiểm chứng thông tin với nguồn đáng tin cậy.
Kết luận

Tạo truy vấn đầu tiên trong DeepSeek không chỉ là thao tác gõ câu hỏi, mà còn là quá trình rèn luyện tư duy đặt vấn đề. Khi bạn biết cách xác định mục tiêu, chia nhỏ chủ đề, và kiên nhẫn đào sâu, DeepSeek sẽ không chỉ trả lời “một lần cho xong” mà trở thành người thầy đồng hành thực sự trong hành trình học tập và nghiên cứu của bạn.
Trải nghiệm cá nhân cho thấy, DeepSeek càng phát huy sức mạnh khi bạn coi nó như một đối tác trao đổi: hỏi – phản hồi – chỉnh sửa – đào sâu. Cách làm này giúp thông tin không chỉ đúng trọng tâm, mà còn gần gũi với nhu cầu thực tế của bạn.
Tất nhiên, công cụ nào cũng có giới hạn. DeepSeek không thể thay thế hoàn toàn việc kiểm chứng thông tin hay sự tư duy phản biện cá nhân. Nhưng nếu biết kết hợp:
Google để tìm nguồn gốc,
ChatGPT để sáng tạo và trò chuyện nhanh,
DeepSeek để phân tích, hệ thống hóa,
Thì bạn sẽ có trong tay một “bộ ba sức mạnh” giúp việc học và làm việc trở nên hiệu quả hơn bao giờ hết.
Vì vậy, hãy bắt đầu với những truy vấn nhỏ, luyện tập mỗi ngày và ghi chú lại các cách đặt câu hỏi hiệu quả. Sau một thời gian, bạn sẽ nhận ra DeepSeek không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, mà còn giúp bạn nâng cấp cách tư duy và tiếp cận tri thức – điều mà ít công cụ nào làm được.